«Мин» уонна атын «мин».
Бу торут соруга – о5о атын киhини ойдуургэ уорэниитэ уонна атын киhиэхэ «суол» хаалларыыта. Кун сиригэр кини со5отох буолбатах, кинини кытта сэргэ эмиэ кини курдук о5олор (дьон - сэргэ) олороллор. Онон бииргэ олорор уонна бэйэни «салгыыр» туhугар сиэр - майгы быhыытынан бэйэни билинии, оссо атын дьону билинии, ойдооhун эрэйиллэрин билиэхтээх. Онон бэйэни билии - ойдооhун уонна сайыннарыы – бэйэ уорэ5ириитин биир сурун дьарыга.
О5о кыра сааhыттан суруннуур дьарыгын ылынан «Мин уорэнээччибин» диэн бигэ турукка киириэхтээх. Тороппут уонна учуутал оттуттэн о5о5о анал бол5омто ууруллуохтаах. Лидия Петровна Шамаева элбэх сыл ыстаастаах урдук категориялаах, бэйэтин идэтин толору баhылаабыт методист - учуутал. Учуутал быhыытынан сурун хаачыстыбата о5ону личность быhыытынан корон, бииргэ улэлиирэ буолар. Кини баай уопутун туhанан, мин уорэнээччилэрбин бэйэ уорэ5ириитин, бэйэ «Мин» моссуонун («Я» концепция) биhирээн улэбэр ор сылларга туттан, табыллан улэлээтим. Билигин о5о5о уорэнэр - сайдар тиhигин талар быраабы биэриэххэ наада. Оччо5о эрэ норуотун торут культуратын этигэр - хааныгар инэрэн, торообут буоруттан толору куттаах – сурдээх, сахатын норуотун салгыыр киhи буолан тахсыа5а.
Ол курдук муус устар 29 кунугэр Эбээх орто оскуолатын онус уонна уhус кылаас уорэнээччилэрэ Сыбаатай боhуолэгэр Г.Г.Колесов аатынан орто оскуола онус уонна уhус кылаас уорэнээччилэрин кытта билсиhэн кэллибит. Онус кылаас салайааччыта Шарина Ирина Александровна уонна уhус кылаас салайааччыта Третьякова Гелена Александровна «Кордоох старт» диэн курэ5и о5олорго бэрт тэрээhиннээхтик тэрийэн ыыттылар.
Алын кылаас методическай холбоhук, кылаас салаайааччыта Гелена Александровна уорэтэр уорэнээччилэрин билиhиннэрэн, улэтин, уопутун кэпсээн иhитиннэрдэ.Тороппуттэр ас арааhын астаан тэрийбиттэр. Мааны остуол тула сэhэргэhэн, оонньоон, бэйэ бэйэбитигэр оноhуктарбытын бэрсиhэн уордубут - коттубут. Оонньуу о5о кыра эрдэ5иттэн бэйэтин ураты дьо5урун сайыннарарыгар, санаттан сана уктэли дабайан иhиитигэр тирэх буоларыгар саарбахтаабаппыт. Ол курдук Гелена Александровна «Сулустаах чаас» диэн о5о толкуйдуур дьо5урун сайыннарар оонньууну оонньотон интэриэhи тарта. Бу оонньуу тумугунэн Колесов Аскалон кыайыы орогойун ылан грамотанан на5араадаланна. Онтон мин уорэнээччилэрим Хотугу ункуутун ункуулээн, хоhоон этэн оонньууну киэргэттилэр. Экскурсия5а сылдьан, оонньуур площадка5а оонньоон дуоhуйдулар. Хас биирдии уорэнээччи билбэттэрин билэн, истибэтэхтэрин истэн, корботохторон корон, мунчаарар ыйытыыларыгар хоруй ылан ойдоро - санаалара арыллан уонна оссо да корсуспут киhи учугэй да буолуо эбит диэн санаа5а кэллибит. Мин ор сылларга улэлээбитим тухары уорэппит уорэнээчилэрбин атын оскуола уорэнээччилэрин кытта билсиhиннэриэхпин ба5арбытым ыраатта, ол ба5а санаам туолбутугар бар5а махталбын тиэрдиэхпин ба5арабын Эбээх оскуолатын администрациятыгар, суоппарга А.Г.Аргуновка, Н.Н.Гуляевка уонна тороппуттэрбэр.Сыбаатай боhуолэгэр Г.Г.Колесов аатынан орто оскуола онус кылаас салайааччытыгар Шарина Ирина Александровна5а, уhус кылаас салайааччытыгар Третьякова Гелена Александровна5а уонна кини тороппуттэригэр сурдээх учугэй, туhалаах сынньаланы атаарбыппытыгар эhиэхэ бар5а махтал буолуохтун. Эhиэхэ угус ситиhиилэри, чэгиэн - чэбдик доруобуйаны, олоххо дьулууру - тулууру ба5арабын. Уорэхтээх, утуо санаалаах, киэн билиилээх, торообут нэ?илиэккэр бэриниилээх киhи буола улааттын!
Мин санаабар кыра кылаастан маннык корсуhуулэри онорор туhалаах дии саныыбын. Хойут устудьуон буоллахтарына бэйэ-бэйэ5э амарах, утуо сыhыаннаах буоларга комолоох буолуо5а. Кыра эрдэхтэриттэн куннээ5и бэрээдэктэрин тутуhан, ыраас, чэбдик буолуу, эппиэтинэстээх, бэйэ5э ирдэбиллээх, утуо санаалаах киhи буолуом диэн ойдобуллээх улааталларыгар тирэх буолуо. Онон иитии улэтэ таhаарыылаахтык барда5ына тус коруулээх, ситиhиилээх дьону таhаарыахпыт.
Надежда Христофоровна Семёнова, Эбээх орто оскуолатын алын кылааhын урдук категориялаах учуутала, алын суhуох учууталлар методическай холбоhуктарын салайааччыта.
|
